Burun Kanaması (Epistaksis)

Burun Kanaması (Epistaksis) Nedir?

Burun Kanaması (Epistaksis), burun boşluğu içerisindeki damarların yırtılması veya hasar görmesi sonucu kanın burun deliklerinden dışarı çıkması durumudur. Kulak Burun Boğaz (KBB) hastalıkları içinde sık karşılaşılan bir şikâyettir ve genellikle ciddi bir sağlık sorunu oluşturmasa da, bazı durumlarda acil tıbbi müdahale gerektirebilir. Burun boşluğunda bulunan damarlar özellikle ön kısımda (Kiesselbach pleksusu bölgesi) yoğun olarak bulunur ve bu bölge travma, kuruluk, enfeksiyon veya sistemik hastalıklar nedeniyle kolayca kanayabilir.
Epistaksis terimi, Latince kökenli olup, tıpta burun kanamasını tanımlamak için kullanılır. Burun kanamaları, anatomik olarak ön burun kanaması ve arka burun kanaması olarak ikiye ayrılır. Ön burun kanamaları daha yaygın ve genellikle daha hafif seyrederken, arka burun kanamaları daha nadir görülür ancak daha ciddi ve durdurulması güç olabilir. Özellikle ileri yaşlarda, hipertansiyon ve damar sertliği gibi durumlarda arka burun kanaması riski artar.

Burun Kanaması (Epistaksis) Tanım ve Hizmet Kapsamı

Türkçe adı Burun Kanaması, İngilizce karşılığı ise Nosebleed (Epistaxis) olan bu durum, hem çocuklarda hem yetişkinlerde görülebilen yaygın bir sağlık problemidir. KBB hekimleri tarafından değerlendirilen burun kanamaları, altta yatan nedenin tespitine göre medikal tedavi, cerrahi müdahale veya yaşam tarzı değişiklikleri ile yönetilir. Basit ön burun kanamaları, evde uygulanan basit ilk yardım yöntemleriyle durdurulabilirken, tekrarlayan veya şiddetli kanamalarda profesyonel tıbbi yardım şarttır. Burun kanaması, yalnızca burun travması veya kuruluğu gibi lokal nedenlerden değil, kan pıhtılaşma bozuklukları, yüksek tansiyon, tümörler ve bazı sistemik hastalıklardan da kaynaklanabilir.

Burun Kanaması (Epistaksis) Belirti ve Semptomlar

En yaygın belirti burundan kan gelmesidir, ancak eşlik eden diğer semptomlar altta yatan neden hakkında ipucu verebilir. Burun kanaması belirtileri arasında şunlar yer alır:

• Tek veya çift burun deliğinden kanama
• Boğaza doğru kan akışı (özellikle arka burun kanamalarında)
• Baş ağrısı
• Burun tıkanıklığı
• Burun mukozasında kuruluk
• Kan kaybına bağlı halsizlik veya baş dönmesi (şiddetli vakalarda)

Özellikle arka burun kanamaları sırasında hasta boğazında kan tadı hissedebilir ve yutkunma ile mideye kan gitmesi sonucu bulantı veya kusma gelişebilir.

Ne Zaman Doktora Görünmeli?

Burun kanaması genellikle kısa sürede durur, ancak aşağıdaki durumlarda acilen bir Kulak Burun Boğaz uzmanına başvurulmalıdır:

• Kanamanın 20 dakikadan uzun sürmesi
• Kanamanın şiddetli olması ve durmaması
• Sık tekrarlayan burun kanamaları
• Kanamaya baş dönmesi, bayılma veya nefes darlığı eşlik etmesi
• Yüksek tansiyon, pıhtılaşma bozukluğu veya kan sulandırıcı ilaç kullanımı öyküsü

Burun Kanaması (Epistaksis) Nedenleri

Burun kanaması nedenleri lokal ve sistematik faktörler olarak iki ana grupta incelenir.

Lokal nedenler:

• Burun travmaları (düşme, darbe, burun karıştırma)
• Burun içindeki damarların yapısal hassasiyeti
• Burun mukozasının kuruması (kuru iklim, düşük nem, klima)
• Enfeksiyonlar (sinüzit, rinit)
• Alerjik reaksiyonlar
• Burun tümörleri veya polipleri

Sistemik nedenler:

• Hipertansiyon
• Kan pıhtılaşma bozuklukları (hemofili, trombositopeni)
• Kan sulandırıcı ilaçlar (warfarin, aspirin)
• Karaciğer hastalıkları
• Hormonal değişiklikler (gebelik)

Burun Kanaması (Epistaksis) Risk Faktörleri

Burun kanaması riskini artıran durumlar şunlardır:

• Sık burun karıştırma alışkanlığı
• Kuru hava ve ani sıcaklık değişimleri
• Kimyasal tahriş edici maddelere maruz kalma
• Yüksek tansiyon hastalığı
• İleri yaş
• Pıhtılaşmayı etkileyen ilaçların kullanımı
• Mevsimsel alerjiler

Burun Kanaması (Epistaksis) Komplikasyonlar

Çoğu burun kanaması komplikasyonsuz iyileşir, ancak şiddetli ve uzun süreli vakalarda şu durumlar gelişebilir:

• Kan kaybına bağlı anemi
• Hipovolemik şok (nadiren)
• Tekrarlayan kanamalar nedeniyle burun mukozasında kalıcı hasar
• Kan yutulmasına bağlı mide bulantısı ve kusma
• Altta yatan tümör veya sistemik hastalığın geç teşhisi

Burun Kanaması (Epistaksis) Tanı Yöntemleri

Burun Kanaması (Epistaksis) tanısında öncelikli adım, kanamanın yeri ve olası nedenini belirlemektir. KBB uzmanı, hastanın tıbbi öyküsünü ayrıntılı şekilde alır ve fizik muayene yapar.

• Anterior rinoskopi: Burun ön kısmının özel bir alet ile incelenmesi, ön burun kanamalarında en sık kullanılan yöntemdir.
• Nazal endoskopi: Burun boşluğunun kamera ile ayrıntılı değerlendirilmesi, özellikle arka burun kanamalarında tercih edilir.
• Kan tahlilleri: Kan sayımı, pıhtılaşma testleri ve biyokimya analizleri, sistemik nedenlerin araştırılmasında önemlidir.
• Görüntüleme yöntemleri: BT (bilgisayarlı tomografi) veya MR, tümör, polip veya anatomik bozukluk şüphesinde uygulanabilir.

Tanı sürecinde ayrıca kanamanın tekrarlayıcı olup olmadığı, kullanılan ilaçlar (özellikle kan sulandırıcılar), alerji öyküsü ve hipertansiyon varlığı sorgulanır.

Kanıta Dayalı Tedavi Yöntemleri

Güncel tıp uygulamalarında burun kanaması tedavisi, kanamanın kaynağına ve şiddetine göre belirlenir. Kanıta dayalı yaklaşımlar şunlardır:

• Doğrudan basınç uygulaması: Burun kanatlarının 10-15 dakika sıkılması, çoğu ön burun kanamasında etkili bir ilk müdahaledir.
• Kimyasal veya elektrikle koterizasyon: Kanayan damarın gümüş nitrat veya elektrokoter ile yakılması.
• Ön/arka burun tamponu: Durdurulamayan kanamalarda nazal tamponlar kullanılır.
• İlaç tedavisi: Topikal vazokonstriktör spreyler, sistemik tansiyon kontrolü, pıhtılaşma düzenleyici ilaçlar.
• Cerrahi girişimler: Endoskopik damar ligasyonu veya embolizasyon gibi ileri teknikler, özellikle arka burun kanamalarında tercih edilir.

Önleme ve Korunma Yöntemleri

Burun kanamasını önleme stratejileri, özellikle tekrarlayan vakalarda önemlidir:

• Burun içini nemli tutmak için tuzlu su (serum fizyolojik) spreyleri kullanmak.
• Ev ortamında nemlendirici cihazlardan yararlanmak.
• Burun karıştırma ve sert sümkürmeden kaçınmak.
• Yüksek tansiyonun düzenli takibi ve kontrolü.
• Burun travmalarından korunmak.
• Kimyasal irritanlardan uzak durmak.

Güncel Araştırmalar ve Gelecekteki Tedaviler

Tıbbi literatürde burun kanaması üzerine yapılan son araştırmalar, özellikle minimal invaziv yöntemlerin etkinliğini ortaya koymaktadır. Endovasküler embolizasyon teknikleri, cerrahi gereksinimi azaltmakta; biyolojik yapıştırıcılar ve yeni nesil hemostatik ajanlar ise kanamanın hızlı kontrolünü sağlamaktadır. Ayrıca, burun mukozası kuruluğuna karşı geliştirilen uzun etkili nemlendirici jeller, tekrarlayan kanamaların önlenmesinde umut verici sonuçlar sunmaktadır.

Burun Kanaması (Epistaksis) Tedavi

Tedavi, kanamanın şiddeti ve nedenine göre basitten cerrahiye kadar değişir:

• Hafif kanamalar: Basınç uygulaması, topikal ilaçlar.
• Orta şiddette kanamalar: Kimyasal koterizasyon, anterior tampon.
• Şiddetli kanamalar: Arka tampon, damar ligasyonu veya embolizasyon.

Tedavi sırasında altta yatan nedenin de ortadan kaldırılması şarttır; örneğin hipertansiyon tedavi edilmeden arka burun kanaması kontrol altına alınamaz.

Burun Kanaması (Epistaksis) Kendi Kendine Bakım

Evde uygulanabilecek yöntemler arasında:

• Baş hafif öne eğilerek burun kanatlarını 10 dakika sıkmak.
• Kanama sonrası en az 24 saat boyunca burun karıştırmamak ve sert sümkürmemek.
• Ortamı nemlendirmek ve burun içini tuzlu su spreyiyle nemli tutmak.
• Kanama sonrası sıcak içeceklerden ve ağır egzersizden kaçınmak.

Burun Kanaması (Epistaksis) Alternatif Tıp

Alternatif tıp yöntemleri, yalnızca medikal tedaviye destek amacıyla kullanılmalıdır. Bitkisel buhar inhalasyonları (papatya, adaçayı gibi), burun mukozasını nemlendirebilir ancak doğrudan tedavi edici etkileri sınırlıdır. Akupunktur ve bazı bitkisel takviyelerin pıhtılaşma üzerine etkileri araştırılmaktadır; fakat bu uygulamalar mutlaka bir hekimin bilgisi dahilinde yapılmalıdır.

Burun Kanaması (Epistaksis) Başa Çıkma ve Destek

Burun Kanaması (Epistaksis) ile başa çıkmak, yalnızca kanamanın durdurulmasıyla sınırlı değildir; tekrarlamasını önlemek ve yaşam kalitesini korumak da önemlidir. Hastalar, kanama sonrası burun mukozasını nemli tutmak, travmalardan kaçınmak ve varsa altta yatan sistemik hastalıkları düzenli takip ettirmek konusunda bilinçlendirilmelidir.
Psikolojik olarak tekrarlayan burun kanamaları bazı kişilerde endişe yaratabilir. Özellikle çocuklarda, kanama anında sakin bir şekilde müdahale etmek, korku ve panik oluşmasını engeller. Aileler, doğru ilk yardım tekniklerini öğrenmeli ve gerektiğinde hızlıca tıbbi yardım almalıdır.

Doktorunuza Sormanız Gereken Sorular

• Burun kanamamın nedeni nedir?
• Kanamanın tekrarlamaması için ne yapabilirim?
• Evde uygulayabileceğim güvenli ilk yardım yöntemleri nelerdir?
• İlaç kullanmam gerekiyor mu?
• Hangi durumlarda acil servise başvurmalıyım?
• Kan sulandırıcı kullanıyorsam tedavim nasıl düzenlenir?
• Burun kanamamın ciddi bir hastalık belirtisi olma ihtimali var mı?

Doktorunuzdan Ne Beklemelisiniz?

Bir Kulak Burun Boğaz uzmanı, burun kanamasının nedenini belirlemek için kapsamlı bir muayene yapar ve gerekli tetkikleri ister. Beklemeniz gereken adımlar şunlardır:

• Ayrıntılı öykü alma ve muayene
• Kanamanın yeri ve şiddetini belirleme
• Gerektiğinde endoskopik inceleme
• Tanıya uygun tedavi planı oluşturma
• Tekrarlamayı önlemek için yaşam tarzı önerileri sunma
• Kontrol randevularıyla takip

Burun Kanaması (Epistaksis) Hastalığa Hangi Doktor Bakar

Burun Kanaması (Epistaksis) tanı ve tedavisi, öncelikle Kulak Burun Boğaz (KBB) uzmanları tarafından yapılır. Ancak altta yatan neden sistemik bir hastalık ise, diğer branşlardan da destek alınabilir.

Burun Kanaması (Epistaksis) Hastalık Hangi Bölüm Bakar (Tedavi Eden Bölümler)

• Kulak Burun Boğaz (KBB): Birincil tanı ve tedavi merkezi.
• Acil Servis: Şiddetli ve durdurulamayan kanamalarda ilk müdahale.
• Dahiliye (İç Hastalıkları): Hipertansiyon, diyabet veya sistemik nedenlerin yönetimi.
• Hematoloji: Kan pıhtılaşma bozukluklarının tedavisi.
• Onkoloji: Nadir durumlarda tümör kaynaklı burun kanamalarının yönetimi.

Sonuç

Burun Kanaması (Epistaksis), her yaş grubunda görülebilen, çoğunlukla hafif seyirli ancak bazı durumlarda ciddi olabilen bir sağlık problemidir. Burun boşluğundaki damarların yapısal özellikleri ve çevresel faktörler, bu durumu yaygın hale getirir. Özellikle ön burun kanamaları basit önlemlerle evde durdurulabilirken, arka burun kanamaları acil tıbbi müdahale gerektirebilir.
Hastaların burun kanamasıyla ilgili en önemli kazanımı, doğru ilk yardım bilgisine sahip olmak ve risk faktörlerini minimize etmektir. Burun mukozasının kuruması, travmalar, yüksek tansiyon ve kan sulandırıcı ilaç kullanımı, tekrarlayan kanamaların en yaygın sebepleri arasında yer alır. Bu nedenle, yaşam alanında nem dengesini sağlamak, burun içini nemli tutmak ve sert fiziksel temaslardan kaçınmak, koruyucu yaklaşımların başında gelir.
Tıbbi açıdan bakıldığında, burun kanamasının yönetiminde tanı süreci oldukça önemlidir. KBB uzmanları, öncelikle kanamanın yerini belirler ve basit vakalarda doğrudan basınç uygulaması, topikal ilaçlar veya koterizasyon yöntemlerini kullanır. Daha ciddi vakalarda nazal tampon, cerrahi damar bağlama veya endovasküler embolizasyon gibi ileri teknikler devreye girer.
Kanıta dayalı tedavi yaklaşımlarına ek olarak, günümüzde burun mukozasını koruyucu jel ve spreyler, biyolojik yapıştırıcılar ve minimal invaziv cerrahi yöntemler gibi yenilikçi çözümler uygulanmaktadır. Gelecekte bu alanda daha etkili, hızlı ve hasta konforunu artıran tedavilerin yaygınlaşması beklenmektedir.
Burun kanamasının yalnızca lokal bir sorun değil, bazen ciddi sistemik hastalıkların habercisi olabileceği unutulmamalıdır. Hipertansiyon, kan pıhtılaşma bozuklukları, tümörler veya hormonal değişiklikler gibi durumlar, burun kanamasının altında yatan neden olabilir. Bu nedenle tekrarlayan, uzun süren veya şiddetli kanamalarda mutlaka tıbbi değerlendirme yapılmalıdır.
Hastaların kendi kendine bakım yöntemlerini öğrenmesi, tedavi sürecinin önemli bir parçasıdır. Basit önlemler, burun kanamalarının büyük çoğunluğunu kontrol altına alabilir. Bununla birlikte, herhangi bir kanama olağan dışı özellikler gösterdiğinde vakit kaybetmeden doktora başvurmak, hem komplikasyonları önler hem de olası ciddi hastalıkların erken tanısını sağlar.
Sonuç olarak, Burun Kanaması (Epistaksis) yönetiminde doğru bilgi, zamanında müdahale ve risk faktörlerinin kontrolü, hastaların yaşam kalitesini korumada en etkili yaklaşımlardır. Toplumun bu konuda bilinçlendirilmesi, hem bireysel hem de halk sağlığı açısından büyük önem taşır.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Bağlantılar

• Türk Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi Derneği
• Türkiye Hematoloji Derneği – Pıhtılaşma Bozuklukları
• Türkiye Kardiyoloji Derneği – Hipertansiyon Bilgilendirme

Sınav – Bilginizi Test Edin

1. Burun kanamalarının en yaygın görülen tipi hangisidir?
a) Arka burun kanaması
b) Altta yatan tümöre bağlı kanama
c) Ön burun kanaması
d) Hormonal değişikliklere bağlı kanama

2. Burun kanaması sırasında başın pozisyonu nasıl olmalıdır?
a) Arkaya yaslanmalı
b) Hafif öne eğilmeli
c) Yana çevrilmeli
d) Dik tutulmalı

3. Hipertansiyon en çok hangi tip burun kanaması ile ilişkilidir?
a) Ön burun kanaması
b) Travmatik burun kanaması
c) Arka burun kanaması
d) Alerjik rinit kaynaklı kanama

4. Burun kanamasını önlemek için en etkili yöntemlerden biri nedir?
a) Ortamı kuru tutmak
b) Burun karıştırmak
c) Burun mukozasını nemli tutmak
d) Sert sümkürmek

5. Kan sulandırıcı ilaç kullanan biri burun kanaması geçirirse ilk yapması gereken nedir?
a) İlacı bırakmak
b) Burun kanatlarını sıkmak ve doktora başvurmak
c) Sıcak suyla yıkamak
d) Yatarak dinlenmek

6. Burun kanaması durmayan bir hastada hangi bölüm öncelikli olarak ilgilenir?
a) Dahiliye
b) Kulak Burun Boğaz
c) Ortopedi
d) Göz Hastalıkları

7. Burun kanaması sonrası hangi davranış yanlıştır?
a) Burun karıştırmamak
b) Sıcak içeceklerden kaçınmak
c) Sert egzersiz yapmak
d) Ortamı nemlendirmek

Doğru Cevaplar: (1: c, 2: b, 3: c, 4: c, 5: b, 6: b, 7: c)