Çocuk Nörolojisi

Çocuk Nörolojisi Nedir?

Çocuk Nörolojisi, çocukların sinir sistemi ile ilgili hastalıkları teşhis ve tedavi eden bir tıp dalıdır. Bu alan, doğumdan ergenliğe kadar olan çocukların beyin, omurilik, sinirler ve kaslarla ilgili sorunlarıyla ilgilenir. Çocuklarda nörolojik problemler gelişimsel, genetik, doğumsal veya sonradan edinilmiş olabilir. Pediatrik nöroloji, çocukların sinir sistemi hastalıklarına özel tedavi planları geliştirir ve bu alandaki uzmanlar, çocukların gelişimsel süreçlerini yakından takip ederler.

Sinir sistemi hastalıkları, çocukların gelişimsel süreçlerinde ciddi etkiler yaratabilir. Bu nedenle, erken teşhis ve tedavi oldukça kritiktir. Epilepsi, otizm spektrum bozukluğu, kas distrofisi gibi nörolojik durumlar, çocuk nörolojisi uzmanlarının en sık karşılaştığı hastalıklardır.

Tanım ve Hizmet Kapsamı (Pediatric Neurology)

Çocuk Nörolojisi (Pediatric Neurology), beyin, omurilik, periferik sinirler ve kaslarla ilgili hastalıkları kapsayan geniş bir tıbbi alanı temsil eder. Bu tıbbi dalda uzmanlaşan doktorlar, nörolojik bozuklukların tanı ve tedavisinde uzmanlaşmışlardır. Çocuk nörologları, pediatrik yaş grubuna özel tedavi yöntemleri kullanarak hem genetik hem de çevresel faktörlerden kaynaklanan hastalıklara müdahale ederler (Hastane Bölümleri).

Çocuk nörolojisinin hizmet kapsamı şunları içerir:

• Beyin ve sinir sistemi bozuklukları
• Motor beceri bozuklukları
• Nöromüsküler hastalıklar
• Gelişimsel gecikmeler
• EEG ve MRI gibi tanı yöntemleriyle sinir sistemi hastalıklarının tespiti
• Epilepsi ve nöbet bozuklukları tedavisi
• Serebral palsi gibi hareket bozuklukları

Bu hizmetler, çocukların yaşam kalitesini artırmak ve gelişimlerini desteklemek amacıyla düzenlenmiştir. Tedavi süreçlerinde multidisipliner yaklaşımlar benimsenir, bu da çocukların fiziksel ve bilişsel gelişimini optimize etmeyi hedefler.

Çocuk Nörolojisi Neye Bakar?

Çocuk nörolojisi, geniş bir hastalık spektrumunu ele alır. Bu bölümde, nöromüsküler hastalıklar, gelişimsel gecikmeler, genetik bozukluklar ve nörolojik enfeksiyonlar gibi durumlar hakkında bilgi verilecektir. Pediatrik nörologlar şu durumları yönetir:

• Epilepsi: Çocuklarda tekrarlayan nöbetler.
• Otizm spektrum bozukluğu: Sosyal etkileşim ve iletişim bozuklukları.
• Beyin felci (Serebral Palsi): Doğum öncesi veya sonrası beyin hasarına bağlı motor kontrol problemleri.
• Kas distrofisi: Kas zayıflığı ve dejenerasyonuna neden olan genetik bozukluklar.
• Gelişimsel gecikmeler: Çocukların yaşlarına uygun motor ve bilişsel becerileri kazanamaması.

Bu alan, sinir sisteminin çeşitli bileşenlerini hedef alan hastalıkları kapsadığı için, çocuk nörolojisi uzmanları genellikle multidisipliner ekiplerle çalışır. Fizik tedavi, konuşma terapisi ve davranış terapisi gibi diğer uzmanlık alanlarıyla işbirliği yapılır.

Hizmet Verilen Durumlar

Çocuk nörolojisi, çok çeşitli nörolojik durumları kapsar. Bu durumlardan bazıları şunlardır:

• Epilepsi ve Nöbet Bozuklukları: Çocuk nöroloji uzmanları, nöbetleri kontrol altına almak için ilaçlar, diyet terapileri ve cerrahi müdahaleler gibi çeşitli tedavi seçenekleri sunar.
• Serebral Palsi (CP): Beynin motor kontrol bölgelerindeki hasar sonucunda meydana gelen bu durum, fiziksel ve nörolojik rehabilitasyon gerektirir.
• Kas Distrofisi: Çocuklarda kas güçsüzlüğüne yol açan bu genetik durum, ilerleyici bir hastalıktır ve fizik tedavi, ilaç tedavisi gibi destekleyici yaklaşımlar gerektirir.
• Gelişimsel Gecikmeler: Çocukların normal gelişim süreçlerini takip etmeyen motor ve bilişsel gelişim sorunları.
• Otizm Spektrum Bozukluğu (ASD): Sosyal etkileşim ve davranışsal problemlerin yanı sıra, bilişsel ve iletişimsel zorlukları içerir.
• Baş Ağrısı ve Migren: Çocuklarda görülen baş ağrıları da nörolojik problemlerle ilişkilendirilebilir.

Çocuk nöroloji kliniklerinde, hastaların özel ihtiyaçlarına göre kişiselleştirilmiş tedavi planları oluşturulur.

Tedavi Teknolojileri

Modern tıp teknolojileri, çocuk nörolojisi alanında büyük bir gelişme sağlamıştır. Bu alanda kullanılan tedavi yöntemleri ve cihazlar, sinir sistemi bozukluklarının daha etkili bir şekilde teşhis ve tedavi edilmesini mümkün kılar. EEG (Elektroensefalogram), MRI (Manyetik Rezonans Görüntüleme) ve CT gibi görüntüleme yöntemleri, sinir sistemi hastalıklarının detaylı olarak incelenmesini sağlar.

• EEG: Beyin elektriksel aktivitesinin incelenmesi için kullanılan bir testtir. Özellikle epilepsi tanısında önemli bir rol oynar.
• MRI ve CT: Beyin yapısındaki anormalliklerin belirlenmesi amacıyla kullanılır.
• Genetik Testler: Nöromüsküler ve nörolojik hastalıkların genetik nedenlerini tespit etmek amacıyla uygulanır.
• Beyin Stimülasyon Cihazları: Epilepsi gibi durumlarda cerrahi müdahale gerektiren hastalarda beyin stimülasyonu uygulanabilir.

Bu teknolojiler, tedavi sürecini hızlandırır ve daha güvenilir sonuçlar elde edilmesini sağlar.

Uzmanların Görevleri

Çocuk nörologları, karmaşık sinir sistemi bozukluklarını yönetmek için geniş bir bilgi ve beceriye sahiptir. Bu uzmanların görevleri şunlardır:

• Nörolojik muayeneler yapmak ve beyin, omurilik, kaslar ve sinirler üzerinde detaylı değerlendirmeler yapmak.
• Gelişimsel testler ile çocukların bilişsel ve motor gelişimlerini izlemek.
• Tedavi planı oluşturmak ve hastalara en uygun tedavi yöntemlerini sunmak.
• Multidisipliner ekiplerle işbirliği yapmak, özellikle fizik tedavi, konuşma terapisi ve psikolojik danışmanlık hizmetleriyle koordinasyon sağlamak.
• Takip ve izleme süreçlerinde hastaların tedaviye verdiği yanıtları değerlendirmek.

Çocuk nörologları, ayrıca aileleri bilgilendirme ve yönlendirme konularında da kritik bir rol oynar.

Tedavi Öncesi Hazırlık

Çocuk nörolojisi tedavi süreci, ayrıntılı bir hazırlık aşaması gerektirir. Tedavi öncesi hazırlık, hastanın genel sağlık durumu, mevcut semptomları ve tıbbi geçmişi hakkında kapsamlı bir bilgi edinmeyi içerir. Bu aşama, doğru teşhisin konulması ve en uygun tedavi planının hazırlanabilmesi için kritik bir süreçtir.

Tanı Süreci

Tedavi öncesinde yapılan tanı çalışmaları, hastanın nörolojik durumunu belirlemek için en önemli adımdır. EEG (Elektroensefalogram) ve MRI (Manyetik Rezonans Görüntüleme) gibi görüntüleme teknikleri, beyindeki elektriksel ve yapısal anomalileri saptamada kullanılır. EEG, özellikle epilepsi gibi nöbet bozukluklarının tanısında önemli bir rol oynarken, MRI, beyin yapısındaki hasarları ve tümörleri tespit etmek için başvurulan bir yöntemdir. Gerekli durumlarda, genetik testler de yapılabilir; bu testler özellikle kas distrofisi gibi genetik bozuklukların teşhisi için önemlidir.

Aile Danışmanlığı ve Bilgilendirme

Çocuk nörolojisi uzmanları, tedavi öncesinde hastanın ailesiyle detaylı bir bilgilendirme süreci yürütür. Aileler, çocuğun nörolojik durumu hakkında bilgilendirilir ve tedavi sürecinin adımları anlatılır. Ayrıca, ailelerin tedavi boyunca nasıl bir rol oynayacağı ve evde yapılabilecek destekleyici müdahaleler konusunda yönlendirmeler yapılır.

Multidisipliner Yaklaşım

Tedavi öncesinde, çocuk nörologları çoğunlukla multidisipliner bir yaklaşımla çalışır. Bu, hastanın durumuna göre farklı uzmanlık dallarıyla iş birliği yapılmasını içerir. Örneğin, otizm spektrum bozukluğu olan bir çocuğun tedavi sürecinde nöroloji, psikiyatri, fizik tedavi ve davranış terapisi uzmanları birlikte çalışabilir. Bu sayede, her bir hastanın bireysel ihtiyaçlarına uygun bir tedavi planı geliştirilir.

Tedavi Sırasında ve Sonrası Takip

Çocuk nörolojisi hastalarında tedavi süreci uzun soluklu ve detaylı bir takip gerektirir. Nörolojik rahatsızlıkların büyük bir kısmı kronik olduğundan, düzenli aralıklarla tedavi ve bakım hizmetleri sağlanması önemlidir.

Tedavi Sürecinde İzleme

Tedavi süresince hastaların düzenli olarak muayene edilmesi ve tedaviye yanıtlarının izlenmesi gerekmektedir. Epilepsi gibi kronik durumlarda, kullanılan ilaçların yan etkileri ve nöbet sıklığı gibi parametreler yakından takip edilir. Nöbetlerin sıklığı azalmıyorsa veya ilaç yan etkileri artıyorsa, tedavi planında değişiklik yapılabilir. Ayrıca, tedavi süresince görüntüleme yöntemleri ve laboratuvar testleri kullanılarak sinir sistemi üzerinde yeni gelişmeler gözlemlenir.

Uzun Dönem Takip ve Rehabilitasyon

Çocuk nörolojisi hastalarının çoğu, nörolojik rahatsızlıklarından tamamen kurtulamayabilir; bu nedenle uzun dönemli bir izleme ve bakım gereksinimi doğar. Örneğin, serebral palsi (CP) hastaları, yaşam boyu fizik tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerine ihtiyaç duyabilir. Bu süreçte, fiziksel ve bilişsel gelişimin desteklenmesi için nöroloji uzmanları, fizik terapistler ve ergoterapistler birlikte çalışır. Uzun dönem takip, çocuğun gelişimsel kilometre taşlarına ne ölçüde ulaştığının değerlendirilmesi açısından da önemlidir.

Aile Desteği ve Eğitimi

Ailelerin, nörolojik bozuklukları olan çocukların bakımında etkin rol oynaması gerekmektedir. Bu bağlamda, çocuk nöroloji uzmanları, ailelerin nörolojik hastalıkların nasıl yönetileceği konusunda eğitim almasını sağlar. Örneğin, epilepsi hastası bir çocuğun ailesine, evde nöbetlerle nasıl başa çıkılacağı öğretilir ve acil müdahale yöntemleri anlatılır. Ayrıca, aileler çocuklarının gelişimini nasıl destekleyecekleri konusunda da bilgilendirilir.

Kanıta Dayalı Tedavi Yöntemleri

Modern tıbbın temel dayanağı olan kanıta dayalı tıp (evidence-based medicine), çocuk nörolojisi tedavi süreçlerinde de önemli bir rol oynar. Bu yaklaşıma göre, tedavi yöntemleri, bilimsel araştırmalarla doğrulanmış kanıtlar çerçevesinde uygulanır. Çocuk nörolojisi alanında kullanılan tedavi yöntemleri, geniş çaplı klinik çalışmalar ve bilimsel verilerle desteklenir.

İlaç Tedavisi

Çocuk nörolojisi hastalarının çoğunda ilaç tedavisi ilk basamak tedavi yöntemi olarak kullanılır. Epilepsi tedavisinde, antiepileptik ilaçlar nöbetlerin kontrol altına alınmasında etkili olur. Bunun yanı sıra, otizm ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarda da farmakolojik tedavi seçenekleri mevcuttur. Bu ilaçlar, çocuğun bilişsel gelişimini desteklemek ve davranışsal semptomları azaltmak için kullanılır.

Cerrahi Müdahale

Bazı vakalarda cerrahi müdahaleler de tedavi seçenekleri arasında yer alır. Özellikle, ilaç tedavisine dirençli epilepsi vakalarında, beyin cerrahisi seçenekleri değerlendirilir. Vagus siniri stimülasyonu veya derin beyin stimülasyonu gibi cerrahi yöntemler, nöbetlerin azaltılmasında etkili olabilir. Ayrıca, tümör gibi beyin yapısındaki ciddi problemler cerrahi müdahaleler gerektirebilir.

Rehabilitasyon ve Fizik Tedavi

Nöromüsküler hastalıklarda ve gelişimsel bozukluklarda, rehabilitasyon tedavinin vazgeçilmez bir parçasıdır. Serebral palsi ve kas distrofisi gibi durumlarda, kas fonksiyonlarını güçlendirmek ve çocuğun bağımsız hareket edebilmesini sağlamak amacıyla fizik tedavi uygulanır. Bu tedavi, kasların güçlenmesi ve motor becerilerin geliştirilmesine yardımcı olur. Ayrıca, konuşma ve bilişsel terapi de nörolojik bozuklukları olan çocuklarda yaygın olarak kullanılan rehabilitasyon yöntemlerindendir.

Bölüm İşleyişi

Çocuk nörolojisi bölümleri, multidisipliner bir yaklaşımla işleyiş gösterir. Her hastanın bireysel ihtiyaçlarına göre özel tedavi planları oluşturulur ve bu süreçte farklı uzmanlık dallarıyla iş birliği yapılır. Bölümün işleyişi, hastaların tanı ve tedavi süreçlerinin etkili bir şekilde yönetilmesine olanak tanır.

Multidisipliner Ekipler

Çocuk nörolojisi bölümleri, pediatri, nöroloji, fizik tedavi, psikoloji gibi çeşitli disiplinlerden uzmanların bir araya gelerek hastalara bütüncül bir yaklaşım sunmasını sağlar. Bu ekip çalışması, nörolojik hastalıkların karmaşık yapısına uygun olarak, hastaların hem fiziksel hem de bilişsel gelişimlerini destekler.

Klinik Hizmetler

Çocuk nörolojisi klinikleri, hastalara tanı ve tedavi hizmetlerinin yanı sıra danışmanlık ve rehberlik hizmetleri de sunar. Aileler, çocuklarının tedavi süreci hakkında bilgilendirilir ve evde nasıl bir bakım sağlayacakları konusunda yönlendirilir. Ayrıca, klinikler genellikle gelişimsel bozukluklar, nöromüsküler hastalıklar ve epilepsi gibi özel alanlara yönelik uzmanlaşmış hizmetler sunar.

Güncel Araştırmalar

Çocuk nörolojisi alanında yapılan güncel araştırmalar, sinir sistemi hastalıklarının tedavisinde devrim niteliğinde yeni yaklaşımlar ortaya koymaktadır. Araştırmaların odaklandığı başlıca konular; genetik bozukluklar, beyin gelişimi, nöromüsküler hastalıkların tedavisi ve nörolojik bozuklukların erken tanı yöntemleri gibi alanlardır. Bu yenilikler, çocuklarda nörolojik rahatsızlıkların daha etkili yönetilmesine olanak sağlar ve gelecekte daha kişiselleştirilmiş tedavi seçenekleri sunulmasına yardımcı olur.

Genetik Araştırmalar

Nörolojik hastalıkların pek çoğunun genetik kökenleri olduğu bilinmektedir. Bu nedenle, genetik alanında yapılan araştırmalar, çocuk nörolojisi alanında büyük önem taşır. Kas distrofisi gibi genetik hastalıkların nedenlerini daha iyi anlamak için yapılan çalışmalar, gelecekte gen tedavisi gibi tedavi seçeneklerinin kullanılabilmesini mümkün kılabilir. Ayrıca, otizm ve diğer nöro-gelişimsel bozukluklar üzerinde yapılan genetik araştırmalar, bu hastalıkların daha erken tanınmasını ve tedavi edilmesini sağlamaktadır.

Yapay Zeka ve Makine Öğrenimi

Son yıllarda, yapay zeka ve makine öğrenimi teknolojileri tıp alanında önemli bir yer kazanmıştır. Çocuk nörolojisi alanında da bu teknolojiler, özellikle görüntüleme sonuçlarının analizinde ve teşhis süreçlerinde kullanılmaktadır. EEG ve MRI sonuçlarını daha hızlı ve doğru bir şekilde yorumlamak için yapay zeka algoritmalarından faydalanılmaktadır. Bu teknolojiler, tedavi planlarının kişiselleştirilmesi ve tedavi sonuçlarının optimize edilmesi açısından önemlidir.

Rehabilitasyon Teknolojilerinde Yenilikler

Nöromüsküler hastalıklar ve gelişimsel bozukluklar için uygulanan rehabilitasyon yöntemlerinde de önemli yenilikler görülmektedir. Özellikle robotik destekli rehabilitasyon cihazları, çocukların kas fonksiyonlarını geliştirmek için kullanılmaktadır. Bu teknolojiler, serebral palsi gibi kronik nörolojik hastalıkların tedavi süreçlerinde önemli bir ilerleme sağlamaktadır. Ayrıca, nöroplastisite üzerine yapılan araştırmalar, beynin hasarlı bölgelerinin başka alanlarla nasıl telafi edilebileceğini anlamamıza yardımcı olmaktadır.

Farmakolojik Yenilikler

Yeni geliştirilen ilaçlar, nörolojik hastalıkların tedavisinde büyük ilerlemeler kaydetmektedir. Özellikle epilepsi tedavisinde kullanılan yeni nesil antiepileptik ilaçlar, daha az yan etkiyle daha yüksek etkinlik sağlayarak, nöbetlerin kontrol altına alınmasında önemli başarılar elde etmektedir. Bunun yanı sıra, otizm ve hiperaktivite bozukluğu gibi gelişimsel bozuklukların tedavisine yönelik yeni farmakolojik ajanlar üzerinde çalışmalar devam etmektedir.

Bu Bölüme Hangi Doktor Bakar?

Çocuk nörolojisi alanında çalışan uzmanlar, pediatrik nörologlar olarak adlandırılır. Bu uzmanlar, sinir sistemi bozuklukları olan çocukların teşhis ve tedavisinden sorumludur. Pediatrik nöroloji uzmanı olmak için, tıp fakültesinden mezun olduktan sonra pediatri alanında uzmanlık eğitimi alınır ve daha sonra nöroloji alanında da ek bir uzmanlık eğitimi gereklidir.

Pediatrik Nörologların Eğitimi ve Uzmanlık Alanları

• Pediatrik Nörologlar, öncelikle çocuk sağlığı ve hastalıkları (pediatri) üzerine uzmanlaşır. Bu eğitimin ardından nöroloji alanında ek bir eğitim alarak, sinir sistemi hastalıklarının tanı ve tedavisinde uzmanlaşır.
• Multidisipliner Çalışma: Pediatrik nörologlar, fizik tedavi uzmanları, genetik danışmanlar, çocuk psikologları ve konuşma terapistleri gibi diğer uzmanlarla birlikte çalışarak, çocukların tedavi süreçlerini yönetir.
• Araştırmacı Rolü: Çocuk nörologları, hastalıkların genetik ve çevresel nedenlerini anlamak için araştırma yapar ve yenilikçi tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine katkı sağlar.

Hangi Durumlarda Pediatrik Nörolojiye Başvurulur?

• Epilepsi: Çocuklarda tekrarlayan nöbetler gözlendiğinde.
• Gelişimsel Gecikmeler: Çocuğun yaşıtlarına göre bilişsel, motor veya sosyal gelişiminde geri kalması durumunda.
• Kas Zayıflığı ve Hareket Problemleri: Kas distrofisi gibi genetik hastalıklar şüphesinde.
• Davranışsal Bozukluklar: Otizm veya dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) belirtileri olduğunda.
• Baş Ağrıları ve Migren: Çocuklarda kronik baş ağrıları veya migren atakları varsa.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Çocuk nörolojisi hangi hastalıklara bakar?

Çocuk nörolojisi, çocukların sinir sistemiyle ilgili hastalıklara bakar. Epilepsi, otizm, serebral palsi, kas distrofisi ve gelişimsel gecikmeler en sık karşılaşılan hastalıklardır.

2. EEG testi nedir ve ne için yapılır?

EEG (Elektroensefalogram), beyin elektriksel aktivitesini ölçen bir testtir. Özellikle epilepsi ve diğer nöbet bozukluklarının tanısında kullanılır.

3. Çocuğumda nörolojik bir sorun olduğunu nasıl anlarım?

Nörolojik sorunlar, çocuğun motor becerilerinde gerilik, konuşma gecikmesi, sürekli baş ağrıları, nöbetler veya davranışsal bozukluklar gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Bu tür belirtiler gözlemlendiğinde bir pediatrik nöroloğa başvurulmalıdır.

4. Nöromüsküler hastalıklar nedir?

Nöromüsküler hastalıklar, kaslar ve sinirler arasında iletişimi sağlayan sinirlerin işlev bozukluğu sonucu ortaya çıkan hastalıklardır. Bu hastalıklar genellikle genetik kökenlidir ve kas güçsüzlüğüne neden olur.

5. Otizm spektrum bozukluğu nasıl tedavi edilir?

Otizm spektrum bozukluğu tedavisinde, davranış terapisi, konuşma terapisi ve özel eğitim yöntemleri uygulanır. Ayrıca, semptomların kontrol altına alınması için ilaç tedavisi de kullanılabilir.

6. Serebral palsi tedavi edilebilir mi?

Serebral palsi, tamamen tedavi edilemez ancak fizik tedavi, konuşma terapisi ve ortopedik müdahalelerle hastanın yaşam kalitesi artırılabilir. Ayrıca, nörolojik rehabilitasyon süreci ile motor beceriler geliştirilebilir.

7. Pediatrik nörolojiye nasıl başvurabilirim?

Çocuğunuzda nörolojik bir problem olduğundan şüpheleniyorsanız, bir çocuk nörolojisi uzmanına başvurmak için öncelikle bir pediatristten yönlendirme alabilirsiniz. Tanı ve tedavi süreçleri, genellikle multidisipliner bir yaklaşımla yürütülür.

Bağlantılar

Türkiye Çocuk Norolojisi Derneği

Çocuk Nörolojisi

Child Neurology Society: Home

Sınav: Bilgilerini Test Et.

1. Çocuk nörolojisi hangi hastalıklarla ilgilenir?
a) Kalp hastalıkları
b) Solunum yolu hastalıkları
c) Epilepsi ve otizm
d) Diş hastalıkları

2. EEG testi hangi durumda kullanılır?
a) Kalp ritmini ölçmek için
b) Beyin elektriksel aktivitesini incelemek için
c) Kas zayıflığını tespit etmek için
d) Kan basıncını ölçmek için

3. Serebral palsi nasıl bir durumdur?
a) Kas hastalığı
b) Psikolojik bozukluk
c) Beyin hasarına bağlı motor beceri bozukluğu
d) Kalıtsal bir kan hastalığı

4. Nöromüsküler hastalıklar neyi etkiler?
a) Beyin
b) Kan
c) Kaslar ve sinirler
d) Kalp

5. Otizm spektrum bozukluğu hangi alanda sorunlar yaratır?
a) Fiziksel büyüme
b) Sosyal etkileşim ve iletişim
c) Göz problemleri
d) Kanser riskini artırır

6. Hangi test, epilepsi tanısında kullanılır?
a) EKG
b) Kan testi
c) EEG
d) Göz testi

7. Pediatrik nöroloji uzmanı neyi tedavi eder?
a) Yetişkinlerde görülen nörolojik rahatsızlıklar
b) Sadece doğuştan gelen kas hastalıkları
c) Çocukların nörolojik rahatsızlıkları
d) Sadece gelişimsel gecikmeler

Doğru cevaplar: (1: c, 2: b, 3: c, 4: c, 5: b, 6: c, 7: c)